ظروف سفالی نسوز از سفال تهیه می‌شوند که قابلیت تحمل در دماهای بالا و مقاومت در برابر حرارت را دارند. این نوع ظروف معمولاً برای پخت و پخت‌پز در دماهای بالا، مانند فر‌های صنعتی استفاده می‌شوند.
آنچه می خوانید:
ظروف سفالی نسوز چیست
از گذشته تا کنون ظروف سفالی در زندگی انسان ها کاربردهای زیادی دارند.یکی از پرکاربرد ترین نوع این ظروف ظروف سفالی نسوز می باشند. این ظروف به سبب اینکه می توانند روی حرارت مستقیم قرار بگیرند نسبت به سایر ظروف برتری دارند. از این ظروف برای پختن غذا استفاده می کنند و به راحتی درون فر قرار می گیرند نظیر قابلمه سفالی و دیزی.
ظروف سفالی نسوز علاوه بر اینکه ارزان هستند، بسیار مقاوم می باشند و حرارت را درون خود نگه می دارند و موجب می شوند غذا در مدت طولانی در درآن گرم بماند. مقاومت این ظروف به گونه ای است که پس از قرار گرفن در دمای بالای فر و خارج شدن از آن نشکند و ترک نخورد.
ساخت ظروف نسوز با خاک نسوز
ظروف سفالی نسوز معمولا با استفاده از گل درشت و غیر شیشه ای و قابل نفوذ ساخته و تهیه می شوند. خاصیت این گل ها به گونه ای می بااشد که مولکول های آن از هم فاصله دارند و برای انبساط و انقباض فضای کافی دارند. ظروف سفالی ساخته شده در روستاهای فرانسه و کاسه ها و قابلمه های مکزیکی از این نوع گل ها تهیه می شوند.
ظروف سفالی ساخته شد با خاک نسوز می توانند شوک حرارتی بالا را تحمل کنند. این ظروف را میتوان روی شعله مستقیم قرار داد زیرا تحت حرارت بالا ترک نمی خورند. میزان مقاومت این ظروف به فرمول گل بستگی ندارد و وابسته به میزان حرارتی است که در آن ساخته می شود.
مقاله انواع خاک سفالگری را از دست ندید.
در ظروفی که کم حرارت می بینند، لعاب به گل جوش نمی خورد در نتیجه آب و غذاهای آبکی از دیواره ظرف خارج می شود. بنابراین ظروف قابل استفاده در فر میبایست با گل حرارت بالا ساخته شوند زیرا حرارت بالا گل را به لعاب می چسباند.
نکات مهم برای ساخت ظروف سفالی نسوز
جهت ساخت ظروف سفالی باید به یکسری موارد مهم توجه کرد که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم.
- گل مورد استفاده برای تولید ظروف نسوز باید حرارت بالا و دارای حداقل سیلیکای ممکن باشد. زیرا سیلیکا در مقابل حرارت انقباض و انبساط زیادی دارد و همین خاصیت موجب می شود گل های سیلیس دار در برابر شوک حرارتی مقاومت نداشته باشند. همچنین سیلیس هنگام حرارت دیدن باعث ایجاد کشش در ظرف می گردد. این کشش های داخلی تا زمانی که ظرف در فر قرار نگرفته است خود را نشان نمی دهد اما به محض قرار گرفتن در فر و گرم شدن باعث متلاشی شدن ظرف می شود.
- ظروف سفالی نسوز باید تحت حرارت بالا ساخته شوند زیرا درحرارت بالا سیلیکا با اکسید های موجود در ترکیب گل ترکیب می شود.
- در ترکیب گل نسوز می بایست مقداری فلدسپات موجود باشد زیرا این مکمل، سیلیکای گل را میگیرد و آن را تبدیل به شیشه با انبساط کم می کند. مکمل تالک نیز به علت همین خاصیت در ترکیبات گل نسوز به کار می رود.
- ظروف گرد و مخروطی شکل در برابر شکست مقاومت بیشتری نسبت به ظروف مسطح و گوشه دار دارند. بنابراین در تهیه ظروف نسوز و مورد استفاده در فر حدالامکان از فرم های زاویه دار باید اجتناب کرد. همچنین ضخامت ظروف نسوز می بایست یکسان باشد و خیلی ضخیم یا نازک نباشد.
- گل نسوز نباید حاوی آهن باشد مخصوصا وقتی به شیوه احیا پخته می شود.
- لعاب می بایست در بدنه گل ذوب شود و به طور یکسان داخل و خارج ظرف را بپوشاند. اگر لعاب روی ظرف بیش از حد دارای ضخامت باشد ترک برمی دارد و ممکن است روی ظروف موج دار و ناصاف بشود.
کاربرد ظروف نسوز در آزمایشگاه
یکی از با کیفیت ترین انواع گل نسوز گل چینی می باشد که مقاومت بسیار بالایی در برابر حرارت و دمای بالا دارد. گل چینی حاوی مقادیر زیادی آلومینا است که تمام سیلیکای آن تبدیل به شیشه و سخت می شود. چینی های مورد استفاده در لابراتورها از این نوع می باشند.
چینی های آزمایشگاه را بدون ترس از ترک خوردن می توان روی شعله آتش قرار دهیم. حتی میتوانیم یک طرف چینی های آزمایشگاهی را تا مرز قرمز شدن روی حرارت قراردهیم بدون آنکه ترک بخورد و آسیبی به ظرف وارد شود. چینی آزمایشگاهی را به میزان 1485 درجه حرارت می دهند.
هنگام پخت ظروف سفالی نسوز میزان دما بسیار مهم است زیرا حرارت کمتر یا بیشتر باعث شوک حرارتی و از بین رفتن مقاومت ظرف می گردد. نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که این ترکیب 50 درصد گل می باشد بنابراین انعطاف پذیری گل کم می باشد لذا برای قابل انعطاف کردن گل هنگام چرخکاری به ترکیب آن مقداری بنتوئیت اضافه می کنند.
کاربرد ظروف نسوز در آشپزی
قابلمه سفالی نسوز یکی از وسایل آشپزی سنتی می باشد که از سفال تهیه شده و برای پخت و پز غذا مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از اصلی ترین ویژگی های این ظروف این است که برای پخت تحق حرارت مستقیم قرار می گیرد. این ویژگی موجب می شود غذا به صورت یکنواخت پخته شود در نتیجه مواد مغذی حفظ شده و غذا طعم خاصی میگیرد.
از آنجایی که ظروف سفالی حرارت را به صورت تدریجی جذب می کنند باعث طعم بهتر غذا می شوند. مزیت دیگر استفاده از این ظروف مقاومت در برابر زنگ زدگی، نفوذ نکردن بو در غذا و قابلیت گرم نگه داشتن غذا به مدت طولانی پس از خاموش شدن می باشد. به طور کلی قابلمه های سفالی نسوز که تحت شعله مستقیم قرار می گیرند به علت ویژگی های منحصر به فرد خود جز ابزار مفید و بسیار موثر در آشپزخانه می باشند.
نکته ای که باید به آن توجه کنیم این است که همه ظروف سفالی نسوز برای استفاده در مایکروویو مناسب نیستند و استفاده از آنها ممکن است باعث تغییر شکل و شکستن ظروف شود. این امر مربوط به خاصیت ماده سفال است که حرارت مایکروویو را جذب نمی‌کند و انرژی را به طور نامتعادلی توزیع می‌کند، که باعث ایجاد فشار داخل ظروف می‌شود و در نتیجه باعث شکستن آنها می‌شود.
بنابراین، برای استفاده از مایکروویو، بهتر است از ظروفی استفاده کنید که برای استفاده در این دستگاه طراحی شده‌اند
نگهداری و مراقبت از ظروف سفالی نسوز
مراقبت مناسب از ظروف سفالی نسوز می‌تواند به افزایش عمر و کارایی آنها کمک کند. در ادامه، برخی از روش‌های مراقبت و نگهداری از ظروف سفالی نسوز را بررسی می کنیم:
- شستشو به‌موقع: بعد از استفاده از ظروف سفالی نسوز، بهتر است آنها را به‌موقع شستشو داد. از ظروف سفالی نسوز می‌توانید با استفاده از آب گرم و ملایم، همراه با مایع ظرفشویی نیمه‌مرطوب یا صابون معمولی، شستشو دهید و آن را خشک کنید.
- جلوگیری از ضربه: تلاش کنید ظروف سفالی نسوز را از ضربه‌ها محافظت کنید. ضربه می‌تواند باعث شکستن یا ترکیدن ظروف شود. بنابراین، هنگام نگهداری و حمل آنها، دقت کافی را به خرج دهید .
- عدم استفاده از قلیاها و اسیدها: قلیاها و اسیدها ممکن است باعث خراشیدن و آسیب رساندن به سطح سفالی شوند. بنابراین، توصیه می‌شود ظروف سفالی نسوز را در معرض تماس مستقیم با قلیاها و اسیدها قرار ندهید.
- عدم استفاده از ابزارسایشی: برخی از وسایل سایشی مانند سنگ‌های سایشی و پولیشرها ممکن است به سطح سفال آسیب برسانند. بنابراین، از استفاده این وسایل بر روی ظروف سفالی نسوز خودداری کنید.
- اجتناب از تغییرات دمای شدید: بهتر است از تغییرات دمای شدید و ناگهانی در ظروف سفالی نسوز خودداری کنید. ممکن است باعث ترکیدگی یا شکستن ظروف شوند. قبل از قرار دادن ظروف در یخچال یا فر، اجازه دهید آنها به آرامی به دمای اتاق برگردند.
- ذخیره سازی صحیح: در هنگام ذخیره ظروف سفالی نسوز، بهتر است آنها را در جاهای مناسب و خشک نگهدارید. از تماس مستقیم با نور خورشید مستقیم خودداری کنید، زیرا ممکن است باعث تغییر رنگ و آسیب به ظروف شود.
کلام آخر
ظروف سفالی نسوز معمولاً دارای خصوصیاتی مانند مقاومت در برابر حرارت بالا، مقاومت شیمیایی، عدم جذب آب و استحکام مکانیکی هستند. این خصوصیات آنها را برای استفاده در شرایطی که نیاز به مقاومت در برابر دماهای بالا و مواد شیمیایی است، مناسب می‌کند از مطالب بالا به میتوان به این نتیجه رسید که کاربرد ظروف سفالی نسوز در مواردی است که نیاز به مقاومت حرارتی، ظاهر زیبا و قابلیت نگهداری طولانی مدت داشته باشند. امیدوارم مطالب بالا برایتان مفید بوده باشد.
