یکی از مهم ترین ابزار ها برای تهیه سفال خاک سفالگری است که طی فرآیندی با استفاده از آب تبدیل به گل می شود.کیفیت خاک سفالگری نقش موثری بر میزان مقاومت و کیفیت محصولات تولید شده دارد.خاک و گل سفالگری ممکن است از انواع مختلفی باشند که در ادامه به برخی از انواع معمول آن ها اشاره می شود.
آنچه می خوانید:
خاک رس – خاک سرخ
این نوع خاک دارای ذرات ریز و نرمی است و از قسمت‌های خاکی با قطر کمتر از 0.002 میلی‌متر تشکیل شده است. خاک رس دارای خصوصیات شکل پذیری بالا و انعطاف پذیری است که باعث می‌شود بتوان آن را به راحتی شکل داد و در ساخت ظروف سفالی از آن استفاده کرد. این خاک دارای خاصیت جذب و نگهداری رطوبت بالا است. خاک رس در بسیاری از مناطق کشور یافت می‌شود، به خصوص در مناطقی که دارای خاکهای رسی و آبرفتی هستند.
خاک سرخ یکی از انواع خاکهای سفالگری است که دارای رنگ قرمز و یا نارنجی است. این خاک از طریق فرآیند تجزیه صخره‌های سنگی و نباتی به وجود می‌آید و دارای خصوصیاتی مانند نرمی، قابلیت شکل‌پذیری و دوام است.
خاک سرخ در تولید لعاب سفالگری به کار می‌رود، اما به دلیل داشتن شکل پذیری پایین نسبت به دیگر خاکهای سفالگری، برای تولید سفال‌هایی با کیفیت بالا یا برای کاربردهای خاص مانند پوشش‌دهی و رنگبری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خاک سرخ در بسیاری از مناطق کشور یافت می‌شود، به خصوص در مناطقی که دارای خاکهای آهکی هستند. برخی از مناطقی که خاک سرخ در آن‌ها یافت می‌شود عبارتند از: شمال و شمال غرب کشور، استان آذربایجان شرقی، شهرضا در استان مرکزی، لالجین همدان
خاک گل نسوز یا Fireclay
خاک گل نسوز (Fireclay) یکی از انواع خاکهای سفالگری است که در فرآیند تولید آجرها، سرامیک‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.خاک گل نسوز به دلیل داشتن مقاومت بالا در برابر حرارت، خصوصیاتی مانند مقاومت در برابر خوردگی و شکستگی، و قابلیت شکل‌پذیری و قالب‌گیری، برای تولید محصولاتی که در شرایط بسیار داغ و سخت قرار می‌گیرند، مناسب است. سفال های نسوز لعاب زده نشده، برای ظرف هایی که مایعات را در آن نگه می دارند، کارایی ندارد.
خاک آهکی
یکی از انواع خاکهای سفالگری است که دارای مقدار زیادی کربنات کلسیم است. این خاک معمولاً دارای رنگ سفید یا خاکستری است و به دلیل دارا بودن کلسیم دارای خصوصیاتی مانند آهکی شدن و قابلیت شکل‌پذیری است. خاک آهکی به عنوان یکی از مواد اولیه در تولید سفال‌های سفت و غیر خاکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این خاک با مخلوط کردن با آب و سایر مواد، مانند خاک سرخ، خاک رسی و پایدارکننده‌ها، به منظور تولید لعاب سفالگری استفاده می‌شود. همچنین، خاک آهکی در تولید بلوک‌های ساختمانی، کاشی و سرامیک، پوشش‌های دیواری و غیره نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.خاک آهکی در بسیاری از مناطق دنیا به وفور یافت می‌شود. در ایران نیز، خاک آهکی در برخی مناطق وجود دارد، به عنوان مثال در استان‌های کرمان، فارس، گلستان و خوزستان.
خاک بال کلی
خاک بال کلی یا بالکلی به انگلیسی(Ball clay) یکی از نوع‌های خاک سفالگری است که از معادن استخراج می‌شود. این خاک دارای رنگ سفید تا خاکستری است و دارای ذرات نرم و ریز و آهن زیاد می‌باشد. خاک بال کلی به دلیل داشتن خصوصیاتی مانند شکل پذیری بالا، دوام، ترکیبات معدنی خوب و بالا بودن ظرفیت جذب آب، به عنوان یکی از مهمترین مواد اولیه در ساخت محصولات سفالی، لعاب سفالی، پودر سفالی و قطعات سفالی به کار می‌رود.
خاک استون ور
استون ور یا بدنه سنگی یا سنگینه یکی از نوع‌های سفال‌های سفت و محکم است که به دلیل داشتن درصد بالایی از خاک سفالگری، خاک آهکی و پایدارکننده‌ها تولید می‌شود. خاک استون ور به دلیل ساختار سفت و محکمی که دارد، برای تولید محصولاتی با سطح صاف و بدون نواقص، مانند کاردستی‌های سفالی، سرویس‌های چای و قهوه، ظروف خوراکی و غیره مناسب است. این خاک با بال کلی مشابهت دارد و تفاوت آن با خاک بال کلی، وجود مقدار ناخالصی بیشتر در خاک است.به طور کلی، خاک استون ور دارای خصوصیاتی مانند مقاومت در برابر حرارت، خاصیت ضد خوردگی و پایداری در برابر اثرات مختلف محیطی است.
خاک کائولین یا خاک چینی
خاک کائولین یا کائولینیت یکی از نوع‌های خاک سفالگری است که از معادن استخراج می‌شود. این خاک دارای رنگ سفید یا خاکستری است و از جمله مواد اولیه برای تولید لعاب سفالگری استفاده می‌شود. این نوع خاک دارای ذرات بزرگتری نسبت به خاک رس است. خاک کائولین دارای خصوصیاتی مانند سختی، دوام و شکل پذیری پایین است. خاک کائولین درجه خلوص بالایی دارد و برای تولید لعاب به کار می‌رود. مهم ترین معادن این خاک در کشور چین وجود دارد.
خاک بنتونیت
خاک بنتونیت یک نوع خاک سفالگری است که از خانواده مواد مینرالی سیلیکاتی به حساب می‌آید. این خاک از خاکستر های آتش فشانی به وجود می‌آید و دارای خصوصیاتی مانند شکل پذیری بالا، دوام، نرمی و انعطاف‌پذیری است.خاک بنتونیت به دلیل داشتن شکل پذیری بالا و ویژگی‌های جذب آب، به عنوان یک لعاب سفالگری به کار می‌رود. با ترکیب خاک بنتونیت با خاک کائولینیت، که دارای خصوصیاتی مانند سختی و دوام است، لعابی با خواص مناسب برای ساخت محصولات سفالی تولید می‌شود. ترکیب این دو خاک باهم می‌توانند به نتایج بهتری در ساخت لعاب‌های سفالگری منجر شوند.
خاک فلینت
خاک فلینت یا سنگ چخماق یکی از انواع خاکهای سفالگری است که شامل مواد معدنی مانند سیلیس و کوارتز است. این خاک دارای سطح صاف و شفاف است و در بسیاری از مناطق جهان یافت می‌شود.خاک فلینت به دلیل داشتن رنگ شفاف و ظاهری زیبا، برای تولید محصولاتی مانند بطری، بشقاب و ظروف شکلات‌خوری استفاده می‌شود. همچنین، به دلیل خصوصیات مکانیکی خاص خود، مانند سختی، مقاومت در برابر خوردگی و شکستگی، برای تولید ابزارهای سنگین مانند سنگ‌های آسیاب و قلمه‌های نوشتاری نیز استفاده می‌شود.خاک فلینت در بسیاری از مناطق جهان یافت می‌شود، اما در برخی مناطق، به خصوص در انگلستان، مقدار زیادی از آن وجود دارد. در ایران نیز، خاک فلینت در برخی مناطق وجود دارد، به عنوان مثال در استان فارس و یا استان خراسان رضوی.
خاک سفالگری از کجا بخرم؟ گل سفالگری از کجا بخرم؟
خرید خاک سفالگری و خرید گل سفالگری بسته به مصرف و نوع مصرف آن متفاوت هستند. معمولات خرید گل سفالگری را از طریق فروشگاه های اینترنتی معتبر و یا از طریق مراجعه به مراکز فروش وسایل مجسمه سازی و سفالگری می توانید تهیه کنید.
برای تهیه خاک سفالگری و یا پاسخ به این سوال که چگونه گل سفالگری درست کنیم می توانید به فروشگاه های فروش محصولات سفالگری و آموزشگاه هایی که اقدام به آموزش این هنر می کنند مراجعه کنید.
قیمت خاک سفالگری
اگر به دنبال خرید خاک سفالگری برای استفاده هستید بهتر است از گل سفالگری استفاده کنید که قیمت و هزینه خیلی مناسبی دارد. قیمت گل سفالگری در برخی از فروشگاه ها از 20/000 تومان شروع می شود و حتی قیمت پایین تر نیز وجود دارد. (البته با توجه به نوع خاک قیمت ها متفاوت است) . جذب آب، لعاب پذیر بودن و تاثیر پذیر بودن لعاب بر روی خاک و فاکتور های متنوعی در انتخاب گل سفالگری وجود دارد که حتما هنگام خرید باید به آن توجه شود.
سخن پایانی
در این مطلب تلاش کردیم شما را با برخی از انواع خاک سفالگری آشنا کنیم. انتخاب نوع خاکی که بهتر استفاده شود،به عوامل مختلفی مانند نوع سفال، روش ساخت، محیط اطراف و غیره بستگی دارد
بسیار کاربردی بود