درپوش سفالی تکه‌های سفالی می باشند که کاربرد آنها پوشاندن دهانه‌های ظروف سفالی می باشد . درپوش ها علاوه بر اینکه به ظاهر سفالینه ها زیبایی می بخشند ، موجب سر بسته ماندن آنها نیز میشوند. از دیرباز تا کنون در کشورهای زیادی در جهان از ظرف های سفالی برای سرو و پختن غذاها استفاده می شود. غذاهای پخته شده در ظرف سفالی به حفظ آب طبیعی غذا و ویتامین ها و مواد معدنی موجود در آن کمک می کنند.
برای حفظ سلامتی غذای درون ظرف و جلوگیری از ورود گرد و غبار به محتویات درون آن استفاده از درپوش های سفالی بسیار مهم و کاربردی می باشد.برای نگهداری غذا و لبنیات فاسد شدنی نظیر شیر و ماست نیز بهتر است از خمره یا ظرف سفالی درپو دار استفاده کرد. اکثر ظروف سفالی دارای درپوش مناسب خود هستند. در پوش های سفالی در انواع مختلفی ساخته می شوند و با توجه به کاربردشان فرم و ابعاد منحصر به فردی دارند.
آنچه می خوانید:
معرفی انواع درپوش سفالی
درپوش ها انواع مختلفی دارند و در رنگ ها و ابعاد و طرح های مختلفی تولید و ساخته می شوند. بسیای از هنرمندان در صنعت سفالگری سعی دارند با ایجاد تغییراتی در درپوش ها نمونه های جدیدی وارد بازار کنند. درپوش ها می تواند دارای دستگیره یا دسته باشند که حمل و نقل و استفاده از ظرف را آسان تر می کنند.
همچنین، درپوشهای ظرف ممکن است دارای طرح‌های زیبا، الگوها، رنگ‌ها و طرح‌های دکوراتیو باشند که به ظاهر ظرف جذابیت بیشتری بخشند. در ادامه به معرفی متداول ترین انواع درپوش های سفالی می پردازیم:
- درپوشهای فنجان مانند
- درپوش صاف تورفته
- درپوش فرورفته
- درپوش گنبدی شکل
- درپوش گنبدی شکل روی لبه
- درپوش دو دهانه
- درپوش به عنوان سرپوش
درپوش فنجان مانند
ساده‌ترین و ابتدایی ترین نوع درپوش سفالی، درپوش فنجان مانند می باشد. درپوش فنجان مانند در نوع خود مناسب‌ترین مدل درپوش برای کوزه‌ها یا ظروف سفالی گرد با گردن کوچک و حتی بسیار کوچک می باشند.
نکته حائز اهمیت در خصوص این نوع درپوش این است که این درپوش‌ها برای ظروف کوچیک مناسب می باشند، و برای ظروف سفالی بزرگتر کارایی ندارند . در ظروف با ابعاد بزرگتر در واقع دهانه‌های بزرگ ظروف و ابعاد این درپوش‌ها با یکدیگر تناسب لازم را ندارند و علاوه بر اینکه از نظر ظاهری مورد قبول واقع نمی شوند ، کارایی مناسبی ندارد.
درپوش صافِ تو رفته
یکی از متداول ترین انواع درپوش سفالی ، درپوش صاف تورفته می باشد. این درپوش ها همانطور که از نام آن پیداست بر روی تو رفتگی بالای دهانه ظرف قرار می گیرند. این نوع درپوش ها هنگام ساخت خود ظرف سفالی بر روی چرخ سفالگری شکل گرفته و ساخته می شوند به همین دلیل بسیار متناسب با ظرف ساخته شده هستند. درپوش های تو رفته بجای قرار گرفتن در بالای دهانه ظرف در گردی خود ظرف قرارمی گیرند و یکی از ساده ترین و شیک ترین درپوش های عرضه شده به بازار می باشند که طرفداران فراوانی دارند.
درپوش فرورفته
درپوش فرورفته همانطور که از نام آن پیداست به سمت داخل خمیده است . این درپوش ها عموما برای ظروفی که نیاز به حداکثر استفاده از فضای عمودی هستند مناسب می باشند. این درپوش ها برای کابینت هایی که ارتفاع کمی دارند انتخاب بسیار خوبی می باشد. همچنین برای ظروفی مانند دیزی و خمره هایی که محدودیت ارتفاع دارند گزینه مناسبی هستند.
درپوش گنبدی شکل
درپوش گنبدی شکل نوعی درپوش سفالی است که به صورت انبوه و به تعداد زیاد تولید می‌شود. ظاهر این درپوش ها زیباتر و خوش ترکیب تر از سایر در پوش ها می باشد اما فضای زیادی اشغال می کند که تنها عیب این درپوش ها می باشد. درپوش هایگنبدی شکل برای ظروف سفالی مانند کماجدان استفاده می شوند که به درپوشهای پهن و محکم تر نیاز دارند. ساخت درپوش های گنبدی دقت و ظرافت و تبحر زیادی نیاز دارد زیرا یک انحای ناچیز می تواند وزن و فشاری که به دیواره های ظرف وارد می شود را دستخوش تغییرات کند.
درپوش گنبدی شکل روی لبه
درپوش گنبدی شکل روی لبه، نوع تغییر یافته درپوش گنبدی شکل می باشد که در آن دهانه ظرف می‌تواند روی سرپوش شکل بگیرد. برای ساخت این نوع درپوش سفالگران سرپوش را وارونه می کنند و سپس به کمک بالاترین قسمت آن هنگامی که گل به سفتی چرم شده است درپوش را اصلاح می‌کنند. این درپوش ها با محیط بیرونی گردنه وزه یا ظرف بسیار متناسب هستند.
درپوش دو دهانه
درپوش دو دهانه نوعی دیگری از درپوش سفالی است که دارای دو لبه می باشد.ساخت این درپوش ها با توجه به شرایط آن اصلا مقرون به صرفه نمی باشد و معمولا سفالگران از تهیه این نوع درپوش ها ممانعت می‌کنند ، زیرا استفاده از این نوع درپوش به علت نوع شکل و ساختاری که دارد موجب هدر دادن انرژی می شود . همچنین ممکن است لبه صاف آن با محل قرارگیری سرپوش روی لبه دیگر برخورد کرده و ایجاد مشکل کند.
درپوش به عنوان سرپوش
درپوش به عنوان سرپوش درواقع درپوشهای مدل فنجانی هستند. بنابراین برای قرارگیری بر روی بدنه سرپوش به دهانه نیازی نیست. ظاهر کلی این درپوش ها به صورتی ساخته شده که در یک گردنه “v” شکل، رو به پایین لغزیده می شود و به عنوان درپوش استفاده می شود. درپوش ها می توانند وارونه ساخته شوند و بعد وقتی گل به سفتی چرم است روی چرخ سفالگری برگردانده شه و اصلاح شود.
کلام آخر
از مطالب بالا به این نتیجه می رسیم که درپوشهای سفالی با توجه به شکلی که ساخته میشوند، قابلیت و ویژگی‌های متفاوتی دارند که به موجب همین امر برای ظروف مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. سازندگان وهنرمندان عرصه سفالگری می بایست با درنظر گرفتن ابعاد و شرایط سفالینه اقدام به ساخت درپوش مناسب ظرف کنند.
