اصول طراحی و فرم دهی در سفال، دانشی است که در دنیا (با توجه آثار باستانی یافت شده از مناطق تاریخی) از گذشته ها تا کنون رعايت می‌شود. طراحی و فرم دهی سفال در واقع ارائه نقشه‌ای است كه به بهترين صورت، کاربرد و مقصود اصلى اشیاء سفالی را اجرایی کند.
بررسی طراحی و نقوش اشیاء سفالى باستانی موجود در مناطق مختلف جهان که هر کدام گواه بر فرهنگ و تمدن جوامع كهن آن دوره تاريخى مى باشند، نشانگر اهیمت قابل توجه نقاشى و هنر تزئين در طراحی است. همینطور می توان به اين نتيجه رسيد كه نقاشى و تزئين بر روى سفال، ابتدا با طرح هاى بسيار ساده شروع شده است و با گذشت زمان روش هاى مختلفى همانند؛ ايجاد نقش برجسته ، ایجاد بافت هاى مختلف، انواع لعاب ها، اشکال هندسى و … به تكامل رسيده است.
آنچه می خوانید:
اصول طراحی در سفالگری
اصول طراحی در هنر سفالگری نقش بسیار مهمی دارند و به عنوان راهنمایی برای هنرمندان و سفالگران در فرآیند خلق اثرهای هنری عمل می‌کنند. این اصول در طراحی قطعات سفالی از جمله ظروف، مجسمه‌ها، و آثار هنری، تأثیرگذاری زیادی دارند. در ادامه به برخی از این اصول و نقش آنها در هنر سفالگری اشاره می‌کنیم:
نظم و هماهنگی در طراحی
هماهنگی در رنگ‌ها، الگوها، و جزئیات قطعه سفالی، یکی از اصول طراحی است که هنرمند باید در طراحی‌های خود به آن توجه کند. برای ایجاد هماهنگی در طراحى، باید همه جزئيات طرح سمت يك هدف معين جهت داده شوند. از هر الگو اضافه‌ای که نظر بیننده را به حاشیه بکشاند باید به طور کلی پرهیز شود.
نظم در طراحى سفال بدين معنى است كه ارتباط ميان اجزاء طرح بايد به آسانى قابل تشخيص باشد. اين ارتباط مى تواند بين قسمت هاى مختلف طرح، تقارن در حول يك خط يا يک نقطه، تناسب بين اجزاء مختلف طرح و يا هماهنگى و هارمونى بين رنگً هاى سطح يك جسم باشد.
تناسب و تقارن در طراحی
توازن و تناسب اجزا در طراحی قطعات سفالی، مهم‌ترین اصول هنری هستند. یک طراحی خوب، آمیزه‌ای از بینش و ذوق هنرمند سفالگر است. توجه به اندازه و نسبت‌ها در طراحی قطعات سفالی بسیار مهم است. رعایت تناسب و تقارن،ایستایی و توازن در طراحی، زیبایی آثار سفالی را افزایش می‌دهد و اثر را از لحاظ هنری جذاب‌تر می‌کند.
تکرار و تنوع در طراحی
سادگی می‌تواند بهترین شکل بیان هنر در یک ظرف سفالی باشد. اثر سفالی‌ای که به راحتی یک ایده را نمایان کند، می‌تواند در بیننده انگیزه بیشتری ایجاد کند. اما يك بيننده بيشتر تمايل دارد كه تنوع بيشترى را در يک شئ مشاهده كند و اغلب افراد از طرح هاى يكنواخت و تكرارى گريزان هستند. استفاده از تکرار و تنوع در الگوها می‌تواند به تنوع و جذابیت قطعه سفالی بیافزاید. همچنین باعث مى شود كه اجزاى يك طرح بهتر ديده شود و هنرمند را در ایجاد آثار متنوع و جذاب یاری می‌کند.
تأثیر تقابل و کنتراست رنگی
استفاده از کنتراست در رنگ‌ها و اشکال، ظروف سفالی را جذاب‌تر می‌کند. بطور مثال رنگ‌های ساده درون یک ظرف، کنتراست فعالی برای مقایسه با بیرون آن ایجاد می‌کند.
سازگاری با محیط
هنرمند باید در طراحی قطعات سفالی به سازگاری و تناسب آن با محیط اطراف نیز توجه کند. این اصل به هنرمند کمک می‌کند تا قطعه‌ای طراحی کند که با محیط اطرافش همخوانی داشته باشد و جذابیت بیشتری داشته باشد.
ابراز احساسات و افکار
هنر سفالگری اغلب به عنوان یک وسیله برای ابراز احساسات، افکار و ایده‌های هنرمندان شناخته می‌شود. بنابراین، هنرمند باید در طراحی قطعات سفالی، بتواند احساسات و افکار خود را به خوبی ابراز کند.
اصول فرم‌دهی در سفالگری
فرم‌دهی درهنر سفالگری با استفاده از اصول مختلفی انجام می‌شود، که این اصول شامل مواردی مانند تعادل، تناسب، ریتم، تکرار و تنوع است. در ادامه به برخی از اصول اساسی فرم‌دهی در سفال اشاره خواهیم کرد که به هنرمندان کمک می‌کنند تا فرم‌های سفالی خود را به صورتی متناسب، زیبا و جذاب ایجاد کنند. اما این لیست فقط چند نمونه از اصول مورد استفاده در فرم‌دهی در سفال است و هنرمندان ممکن است بسته به سبک و نیازهای خود از اصول
دیگری نیز استفاده کنند.
تعادل در فرم‌دهی سفالگری
یکی از اصول اساسی در فرم‌دهی سفالگری، تعادل بین وزن و توزیع اجزای مختلف کار است. این اصل در فرم‌دهی سفالگری بسیار مهم است زیرا تأثیر زیبایی و استحکام کلی را متحمل می‌شود. در فرم‌دهی سفالی، وزن کار باید بصورت متناسب در سراسر اثر توزیع شود تا باعث ایجاد تعادل بصری شود. به طور کلی، تعادل در فرم‌دهی سفالی نیازمند توجه دقیق به توزیع وزن، رنگ، بافت و اجزای مختلف کار است تا اثر نهایی به صورتی هماهنگ و جذاب به نظر برسد. هنرمند باید اجزای مختلف اثر را به گونه‌ای فرم دهد که وزن و حجم آنها به صورت متعادل از لحاظ بصری در کنار هم قرار گرفته شود. این تعادل می‌تواند تعادل استاتیک (از لحاظ وزن) یا تعادل دینامیک (از لحاظ حرکت) باشد.
تناسب در فرم‌دهی سفال
اجزای مختلف سفال باید با یکدیگر در تناسب صحیح باشند، به طوری که هیچ قسمتی از اثر بیش از حد بزرگ یا کوچک نباشد. این تناسب می‌تواند به رابطه‌های طول به عرض، حجم به فضا و … اشاره داشته باشد. هنگام شروع كار نسبت سه به يک را مي‌توان براى ايجاد تناسب در حجم ظرف در نظر گرفت. اما اگر ارتفاع حجم سفالی، سه یا چند برابر عرض آن باشد، آن اثر جالب و چشمگير خواهد بود. رعایت این نسبت در خصوص فرم های باز، اگر عرض آن سه برابر يا بيشتر از طول آن باشد نيز قابل اجرا است. تناسبات حجمى ظرف، وزن بصری آن را كنترل و متوازن مى كند.
حرکت و تنوع در فرم‌دهی سفال
برای تنوع در جزئیات و ایجاد جذابیت و تنوع بصری، تکرار عناصر مختلف فرم با هدف ایجاد هماهنگی و تنظیم اثر می‌تواند راهکار مناسبی باشد تا به اثر تعمیم و تعمیق دهد. همچنین میتوان برای ایجاد حس حرکت در اثر با استفاده از خطوط و فرم‌های متحرک یا با استفاده از ترتیب، جریان بصری ایجاد کرد.
تحول و تغییر در فرم‌دهی سفال
فرم‌هایی که طی زمان یا حین فعالیت مخاطب تحول می‌یابند، می‌توانند جذابیت بیشتری داشته باشند. این تحول می‌تواند از طریق تغییر شکل، رنگ، بافت و … ایجاد شود.
این اصول به هنرمندان کمک می‌کنند تا فرم‌های سفالی خود را به صورتی متناسب، زیبا و جذاب ایجاد کنند.
