لعاب گسیختگی، اتفاقی است که در بیشتر مواقع به علت اختلالات فیزیکی یا شیمیایی نمایان می گردد . طبیعتا به وجود آمدن این گونه نقص‌ها نگرانی زیادی هنگام تولید سازه برای هنرمند ایجاد می کند.
به‌همین هنرمندان زیادی برای رفع چنین رخدادی دست به تفکر و ارائه راه حل دادند. ابداع این شیوه لعاب زنی باعث انقلابی بزرگ در جهت کاهش دغدغه های هنرمندان از لعاب گسیختگی شد و در کوتاه ترین زمان به یکم تکنیک نقش آفرینی روی سفال تبدیل شد.
آنچه می خوانید:
لعاب گسیختگی سفال چیست و چگونه به وجود می آید ؟
پدیده لعاب گسیختگی زمانی نمایان می شود که لعاب بر روی بدنه سفال به صورت تکه تکه از هم فاصله گرفته و از هم جدا می شود . در پی این اتفاق قسمت هایی از سفال خاکی که قرار بود به لعاب آغشته شود به همان شکل دیده می شود. اگر لعاب گسیختگی شدید نباشد برخی از قسمت هایی از خاک بدنه دیده می شود اما در صورتی که لعاب گسیختگی شدید باشد ممکن است روی بدنه اصلی سفال حباب ایجاد شود و چکه کند . پدیده لعاب گسیختگی بیشتر در سفال هایی روی می دهد که فقط یکبار حرارت دیده اند .
بسیاری از سفالگران معتقدند که علت این پدیده نشستن گرد و غبار بر روی سفال، عرق دست و آلودگی‌های محیطی که در نزدیکی سفال می باشد است . سفالگران مدت زمان زیادی برای ارائه راهکار این موضوع صرف کردند و تلاش های زیادی برای رفع این نقص نمودند. در آخر به این نتیجه رسیدند از این مشکل به عنوان یک عنصر برای طراحی سفالینه ها استفاده کنند.
با گذشت زمان این پدیده به یکی از روش های لعاب کاری تبدیل گردید. نتایج نهایی آزمایش‌های انجام شده نمایان گر آن بود که استفاده از واکس پارافین باعث به وجود آمدن یک لعاب گسیختگی به صورت آگاهانه شود. به‌همین دلیل در مرحله‌ای که هنوز لعاب با سازه تماس نداشته می‌توانیم برای مقاوم کردن برخی از قسمت ها ، سفال را به واکس یا موم آغشته کنیم، سپس روی آن لعاب ریخته و سازه را در فضایی بدون گرد و غبار نگه می داریم تا کاملا خشک گردد.
لعاب گسیختگی با واکس پارافین و موم چگونه است؟
همان طور که می دانیم چربی و آب دو فاز مختلف هستند که با یکدیگر ترکیب نمی شوند . ازین خاصیت می توانیم برای ایجاد لعاب گسیختگی روی سفال استفاده کنیم و بافتی زیبا و منحصر به فرد روی سفال ایجاد کنیم. به این صورت که قسمت هایی از بدنه سازه که می خواهیم رنگ زمینه آن به همان صورت باقی بماند با موم یا واکس می پوشانیم . این کار مانع چسبیدن لعاب و روکش به بدنه سازه می شود .
لعاب گسیختگی با واکس به این صورت است که ابتدا واکس یا ماده مومی را روی بدنه سفال می زنند. پس از لعاب گسیختگی روی فاصله های ایجاد شده در بدنه سفال نقش نگاری می کنیم .
یکی از نکاتی که هنگام کار با موم و واکس باید به ان توجه کنیم این است که سازه هایی که در پوش دارند در محل اتصال درپوش و بدنه عاری از موم و لعاب باشد تا بهم نچسبند. امروزه با پیشرفت تکنولوژی استفاده از واکس و موم به دلایل دیگری مانند روغنی و براق بودن پیش از حرارت دادن به سفال بسیار مورد استفاده قرار می گیرد .
همچنین برای تعریف لعاب سفالگری میتوان به این تعریف رسید که لعاب ماده‌ای است که با قرار گرفتن در مجاورت دما به حالت مایع در می آید و حالت شیشه‌ای به خود می‌گیرد . به عبارتی دیگرمی توان گفت لعاب یک لایه شیشه ای است که روی بدنه سازه ذوب و ریخته می شود.
به عبارتی دیگه میتوان اینطور تعریف کرد که لعاب را میتوان یک لایه شیشه‌ای درنظر گرفت که برروی بدنه سفال یا سرامیک ذوب و یا ریخته می‌شود تا علاوه بر قشنگی و زیبایی ، یک عایقی در برابر آب و ترک‌خوردگی باشد. هچنین بسیاری از سازندگان از لعاب به عنوان تزئینی استفاده می‌کنند.
آیا لعاب گسیختگی یک نقص محسوب می گردد؟
لعاب گسیختگی خود جزء نقص های رایجی می باشد که با گذر زمان دستخوش تغییرات گردیده و امروزه دیگر یک نقص نیست و یک تکنیک نقش آفرینی محسوب می گردد. اما هنوز هم در صورتی که سازنده ارادتی به این تکنیک نداشته باشد و این اتفاق به صورت ناخواسته یا غیر ارادی تنها در یک نقطه به وجود بیاید یک نقص بزرگ محسوب می شود که زیبایی و ظرافت اثر را از بین می برد.
پس با تکیه به نکات ذکر شده می‌توانیم نتیجه بگیریم که لعاب گسیختگی هم می‌تواند یک نقص محسوب می گردد و هم یک تکنیک نقش آفرینی. هچنین هنرمندانی که در این زمینه فعالیت دارند در تلاشند تا بتوانند نقص و عیوب مشهود در آثار را رفع و رجوع کنند.
سخن پایانی
همان گونه که در مطالب بالا عنوان شد پدیده لعاب گسیختگی نوعی ناهنجاری ناآگاهانه در فرایند لعاب زنی می باشد که امروزه استفاده آگاهانه از این پدیده به عنوان یک تکنیک در بین سفالگران و هنرمندان تمرین می شود. هنرمندان این صنعت سعی بر این دارند با استفاده از واکس پارافین یا موم روشی جدید و خلاقانه در لعاب زنی لعاب گسیختگی ابداع نمایند.
