پخت غذا در ظروف سفالی یکی از قدیمی‌ترین اختراعات بشری می باشند و انسان ها از قدیم الایام از ظروف سفالی برای پخت و پز استفاده می نمودند. تاریخ شناسان و محققان معتقدند قدمت استفاده بشر از ظروف سفالی به ۱۹ تا ۲۰ هزار سال پیش باز میگردد. ظروف سفالی در گذشته نقشه مهمی در زندگی مردم داشتند اما در عصر جدید به دلیل پیشرفت علم ، افزایش جمعیت و عدم امکان تولید انبوه ، این محصولات دست ساز کمتر از گذشته مورد استفاده روزانه قرار می گیرند.
در این مقاله با ما همراه باشید تا شما را با نحوه پخت غذا در ظروف سفالی و فواید بسیار آن آشنا کنیم.
آنچه می خوانید:
انواع ظروف سفالی
ظروف سفالی انواع مختلفی دارند که دو نوع مهم آن ها عبارتند از : ظروف سفالی لعابدار و ظروف بی‌لعاب. به توصیه پزشکان و متخصصان تغزیه بهتر است برای تهیه و پخت غذا از ظروف لعاب دار استفاده کنیم زیرا ظروف سفالی بدون لعاب داری منافذی در سطح خود می باشند که ممکن است غذا در این منافذ باقی بماند و باعث آلودگی شود. ظروف بدون لعاب معمولا برای نگهدای آب و لبنیات استفاده می شوند و مناسب پخت غذا نیستند.
یکی از نکات مهم استفاده از ظروف لعابی این است که بهتر است از ظروف با لعاب آبی استفاده نکنیم چرا که دارای اکسید سرب هستند و ایجاد مسمومیت می کنند . بنابراین به هیچ عنوان غذاهای اسیدی مانند آب لیمو و نارنج و چاشنی های ترش را نباید درون این ظروف نگهداری کنیم.
نحوه آماده سازی ظروف سفالی جهت استفاده
برای استفاده از یک ظرف سفالی بدون لعاب، به منظور آماده سازی آن برای اولین استفاده ، ظرف سفالی را چند ساعت در آب فرو می کنیم و سپس از آب خارج کرده و اجازه می دهیم خشک شود. همچنین می توانیم هر روغن گیاهی که دوست داریم را به خوبی به سراسر قابلمه بزنیم تا احتمال شکستن و ترک برداشتن ظرف را کاهش دهیم. نکته مهمی که باید به آن توجه کنیم این است که برای استفاده و هرگونه پخت و پز در ظروف سفالی باید صبور باشیم و از حرارت کم استفاده کنیم ؛ همچنین برای گذاشتن قابلمه و ظروف سفالی روی آتش مستقیم، از شعله پخش کن استفاده کنیم تا حرارت زیاد به ظرف سفالی مان آسیب نزند. باید غذا را با حرارت متوسط رو به کم بپزیم . نکته دیگری که باید به آن توجه کنیم این است که هنگام گرم بودن قابلمه سفالی درصورت نیاز آب گرم به آن اضافه کنیم و آب سرد به آن اضافه نکنید زیرا این امر باعث ترک خوردگی بدنه ظرف می شود .
فواید پخت غذا در ظروف سفالی
از مزایا و فواید بسیار زیاد پخت غذا در ظروف سفالی میتوان به حفظ ارزش غذایی، هضم راحت غذا و سایر موارد اشاره کرد که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم:
کمک به هضم غذا
ظروف سفالی از خاک رس تشکیل شده است که ماهیت آن قلیایی می باشد. این خاصیت باعث می شود هنگام پخت با اسید‌های موجود در غذا تعامل داشته باشد و از این طریق PH آن را متعادل کند. این ویژگی علاوه براین که باعث سالم تر شدن غذا می شود ، به آن رایحه و عطر دلپذیری نیز می بخشد و از طریق خنثی کردن اسید غذاها به هضم غذا در دستگاه گوارش کمک می کند.
حفظ کردن ارزش غذایی
سطح ظروف سفالی دارای منفذ است .این خصوصیت باعث می شود گرما و رطوبت به طور یکسان طی فرآیند پخت گردش داشته باشد در نتیجه ارزش مواد غذایی و طعم و عطر مواد اولیه به خوبی حفظ میشود به همین دلیل این ظروف در آسیا، شمال آفریقا، خاورمیانه و بخش‌هایی از آمریکای لاتین بسیار طرفدار دارد. همچنین گوشتی که در قابلمه سفالی پخته شود آبدار و نرم باقی می‌ماند. غذایی که در ظروف سفالی پخته می شود، سرشار از مواد معدنی مانند آهن، فسفر، کلسیوم، منیزیم و غیره می‌باشد.
مقرون به صرفه بودن
ظروف سفالی در ابعداد مختلف تولید شده و به آسانی در دسترس قرار دارند. قیمت این ظروف نسبت به سایر ظروف بسیار مقرون به صرفه است و می توان ظروف سفالی با کیفیت را با هزینه اندک تهیه کرد.
عاری از فلزات مضر
یکی از مهم ترین ویژگی های سفال بدون لعاب که ما را برای پخت غذا درآن ترغیب می کند این است که فلزات مضر را وارد غذا نمی کند.
کمک به خنک کردن آب
از هزاران سال قبل تا کنون انسان ها برای خنک نگه داشتن آب و مایعات از کوزه های سفالی استفاده می نمودند.در سطح ظروف سفالی سوراخ های ریز زیادی وجود دارد باعث تبخیر آب از درون آن می شوند.این عمل تبخیر موجب کاهش دمای آب می شود و آب را خنک نگه می‌دارد. این ویژگی در سایر ظروف فلزی ،شیشه‌ای و غیره که منفذ ندارند وجود ندارد.
حافظ محیط زیست
ظروف سفالی بدون لعاب، برای طبیعت بسیار مفید می باشند؛ زیرا این ظروف از خاک تولید شده اند و هنگامی که آنها رو دور بریزید مجددا به طبیعت برمی گردند و پسماند آنها به محیط زیست آسیب نمی‌زند.
نحوه شست و شو ظروف سفالی
همانطور که میدانید ظروف سفالی به علت وجود خاک رس متخلخل هستند. بنابراین نمی توان این ظروف را با صابون یا شوینده معمولی ظرفشویی شست، زیرا صابون در خاک رس نفوذ کرده و در نهایت به غذای بعدی که در قابلمه پخته می شود انتقال می یابد. بنابراین برای شست وشوی ظروف سفالی از آب گرم و برس زبر تمیز استفاده می کنیم. همچنین برای از بین بردن بو می توانیم از جوش شیرین استفاده کنیم، علی الخصوص اگر غذا با پیاز و سیر پخته شده باشد. برای از بین بردن لکه های سرسخت ظروف نیز می توان سنگ نمک را روی پارچه ریخته و با آن ظرف را بشوریم. همچنین میتوان درون قابلمه محلول آب و سرکه به میزان مساوی ریخته و پس از نیم ساعت ، آب درون ظرف را خالی نموده و دوباره آبکشی می کنیم.
کلام آخر
از مطالب بالا به این نتیجه می رسیم که ظروف سفالی جایگزینی مناسب برای دیگر ظروف هستند. این ظروف علاوه بر ظاهر زیبا و جذابشان، به حفظ سلامت غذا کمک میکنند و بهراحتی می توانید آن ها را تهیه کنید.
