همه ما انسان ها از گذشته هنر سفال و سفالگری را بخشی آمیزهای زندگی خود می دانیم و امروزه نیز با گذشت زمان و پیشرفت علم و تکنولوژی همچنان به دنبال بازگشت به اصل خویش از طریق فرهنگ و هنر هستیم. موزه مکانی است كه پیام نیاكان ما را در عرصه سفالگری به ما منتقل می کند. پس اگر اهل موزه گردی هستید و به هنر دیرینه ایرانی ، سفالگری علاقه مندید با ما همراه باشید تا در این مطلب شمارا با دو مورد از معروف ترین موزه های ایران آشنا کنیم.
آنچه می خوانید:
موزه آبگینه و سفالینه تهران
موزه آبگینه و سفالینه تهران یکی ازمعروف ترین و بی نظیرترین موزه سفال در ایران می باشد که هنر میناکاری و سفال ایرانی را به نمایش می گذارد.در این موزه اشیای زیبایی از دوران باستان قابل رویت است.
این موزه در سال 1915 در عمارت قوام السلطنه (نخست وزیر سابق در دولت رضا شاه) واقع شده است و از سال 1953 تا سال 1960 به عنوان سفارت مصر مورد استفاده قرار می گرفت .این موزه یک خانه تاریخی با قدمت 90سال است که به مدت 30 سال خانه احمد قوام، یک شخصیت سیاسی تأثیرگذار در دوره قاجار و پهلوی بود. این بنای تاریخی تا سال 1332، محل اقامت و دفتر کار احمد قوام بود.
در این بنای تاریخی پس از سفارت مصر واگذار گردید محل قرارگیری سفارت افغانستان شد . سپس یک بانک تجاری و سرانجام در سال 1359، به مالکیت دولتی در آمد و موزه فعلی در آن افتتاح گردید.
معماری داخلی موزه آبگینه تهران
این موزه 1000متری به شکل یک ساختمان هشت ضلعی در دو طبقه در یک باغ کوچک با مساحت حدود 7000 متر مربع قرار واقع شده است.شیوه و سبک معماری این بنای تاریخی ترکیبی از سبک سنتی ایرانی و معماری اروپایی قرن نوزدهم است. فضای داخلی ساختمان با گچ تزئین شده و روی دیوارها کاشی، منبت کاری و آینه کاری وجود دارد. دو طبقه این ساختمان به وسیله یک راه پله چوبی مانند سبک روسی به هم متصل می شود.
این ساختمان از دو طبقه با پنج سالن تشکیل شده است . آثار مربوط به دوران اسلامی در طبقه دوم در تالار صدف،تالار زرین و تالار لاجوردی نگهداری می شود. لوله های شیشه ای ، مربوط به سال 2000 قبل از میلاد نیز در تالار مینا قابل رویت می باشند. سالن سمعی و بصری نیز مختص مطالعات و تحقیقات درباره موارد موجود در موزه می باشد.
موزه آبگینه شامل سرامیک های درخشان نقاشی شده “نیشابور” از اوایل قرون وسطی، آثار شیشه ای از قرن 12-13، معروف به عصر طلایی شیشه سازی در ایران، ظروف سفالی از گرگان و کاوش های دیگر، سفال های قرن 14 از تخت سلیمان و برخی از سرامیک های بعدی صفوی و قاجار.
با این وجود بیشتر شیشه ها، حدود 260 قطعه در طبقه همکف در موزه ظروف شیشه ای و سرامیک به نمایش گذاشته شده است
معرفی پنج تالار موزه آبگینه
تالار مینا: در این مجموعه آثار سفالی ساده متعلق به دوره قبل از میلاد با اشکال زاویه ای و حیوانی ، نمونه های اولیه لعاب شیشه ای مربوط به سه هزار سال قبل از میلاد، مجموعه ای از لوله های شیشه ای معبد چغازنبیل و همچنین ظروف نگهدارنده های عطر، تزئینات را می توان مشاهده کرد.
تالار بلور: در این مجموعه ظروف و بطری های کریستالی برش خورده ، ظروف مختلف عصر ساسانیان و پس از اسلام قرار دارند. آثار طبقه بندی شده در این تالار دارای تزئینات قالب، فشرده و برش می باشند.
تالار صدف : آثار نگهداری شده در این تالار تکامل یافته هنر دوره ساسانیان می باشند. در ویترین های این تالار ظروف شیشهای و سفالی شکوفا شده قرن نهم و دهم از نیشابور قابل رویت می باشد.همچنین بعضی از آثار تعریف نشده از قرن 9 تا 13 میلادی نیز در این تالار مشاهده می شود.
تالار زرین: آثار قابل مشاهده در این مجموعه عموما ظروف میناکاری شده و براق حکاکی شده متعلق به قرن 10 تا 13 می باشند. کتیبه های سفالی ای تالار موضوعاتی مانند عبارات، دعای خیر، و اشعار نظامی و فردوسی می باشند. نمادها و اشکال عمدتا به شکل انسان و حیوانات به ویژه پرندگان می باشند. همچنین ظروف سلجوقی با سنگ نوشته ها و شکل های مغول روی آنها در این تالار به نمایش گذاشته شده است.
تالار لاجورد: پس از تخریب مراکز ساخت شیشه و سفال در ایران، به دستور شاه عباس صفوی این دو صنعت با کمک هنرمندان چینی و ایتالیایی احیا گردید. مجموعه آثار نگهداری شده در این تالار ظروف سفالی ایلخانی از قرن 15 می باشند. ظروف شیشه ای و ظروف سفالی این گالری با استفاده از سنگهای لاجورد تزیین شده اند. در این مجموعه آب پاش، گلدان و گل میخ رنگ لاجوردی و نارنجی روشن قابل رویت است.
موزه سفال یا خانه سفال تبریز
موزه سفال تبریز در سال 1376 در یک خانه ی تاریخی تاسیس گردید و بعدها تبدیل به یکی از موزه های دیدنی شهر تبریز شد. این موزه در خیابان شمس تبریزی قرار گرفته و قدمت آن به زمان قاجاریه و پهلوی باز می گردد. اولین مالک این بنا خانواده صرافلار و آخرین مالک آن خانواده علوی بود. به همین علت به خانه علوی نیز مشهور است .این بنا شامل بخش زیرزمینی و طبقه فوقانی می باشدکه خود از بخش های متعددی تشکیل شده است.
بنای اصلی این موزه یک معماری اصیل ایرانی ست که از جلو دارای ایوانی ست که روی دو ستون تزیین شده با گچبری های زیبا استوار گردیده است. این خانه تاریخی به وسیله سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری خریداری و بازسازی و مرمت گردیده و به مرکز آموزشی برای هنرمندان رشته سفالگری تبدیل شده است و در سال 1374 برای اولین بار به عنوان نمایشگاه سفال در معرض دید قرار گرفته است. در این موزه می توان آثار سفالگران تبریزی از جمله احمد قابچی ، عباس قابچی و فریده تطهیری مقدم را مشاهده کرد.
علت نامگذاری موزه تبریز به موزه زنده سفال
یکی از بارزترین ویژگی های خانه سفال تبریز این است که علاوه بر نمایش آثار سفالی و خرید ظروف سفالی کار دست هنرمندان این استان ، می توان مراحل ساخت سفال سنتی آذربایجان را به صورت زنده مشاهده کرد و به صورت حضوری با این هنر دیرینه ایران آشنا شد. به همین دلیل این خانه قدیمی به نام موزه زنده سفال تبریز معروف شده است.
بخش های مختلف موزه سفال تبریز
- نمایشگاه آثار هنرمندان برجسته سفالگری از جمله عباس قابچی، احمد قابچی وخانم فریده تطهیری مقدم و آثار سایر هنرمندان سفالگر استان آذربایجان شرقی که با خاک سفید ساخته شده اند.
- حوضخانه مواق شده در حیاط مقابل ورودی موزه که محل برگزاری نمایشگاه های سفالگری به صورت انفرادی و گروهی می باشد و اجتماعات فرهنگی و هنری در این مکان برگزار می گردد.
- فروشگاه محصولات سفالی ساخته شده
- کلاسهای آموزشی برگزار شده شده برای آماده سازی گل ، چرخ کاری و تراش بدنه ، آماده سازی لعاب ، خرد کردن شیشه ، کار با آسیاب سنگی ، آماده سازی رنگینه مس ، پخت اول ، لعاب زنی ، پخت دوم و کوره چینی و به نمایش گذاشتن مراحل مختلف کار سفالگری به روش سنتی با خاک سفید
سخن پایانی
در این مطلب تلاش کردیم شما را با دو مورد از معروف ترین و قدیمی ترین موزه های سفال ایران آشنا کنیم. بازدید از این موزه های دل‌انگیز باعث ایجاد روحیه بیشتر برای ادامه زندگی می شود.
ممنون از توضیحاتتون