ریزترین جزئیات در مورد تفاوت سرامیک و سفال

تفاوت سرامیک و سفال در چیست؟ این سوال ممکن است برای خیلی از افراد خصوصاً آنهایی که در زمینه‌ی سفالگری و صنایع دستی فعالیت می‌کنند پیش بیاید. محصولات تولید شده با استفاده از سفال و سرامیک محصولات پرکاربردی هستند. حرفه‌ی سفال و سفالگری در ایران و جهان سابقه‌ای چندین هزار ساله دارد. ظروف سفالی جزء اولین ظروف تولید شده توسط انسان است. مواد اصلی مورد استفاده در سفالگری خاک رُس است. طبق نظر پیشینیان و رهنمودهای دینی و سنتی استفاده از ظروف سفالی در پُخت و پز بر سلامتی بدن انسان تأثیرات مثبت دارد.

اگر در جستجوی پاسخ سوالاتی همچون تفاوت سرامیک و سفال، تاریخچه و نحوه پیدایش سرامیک و سفال و انواع سرامیک داخلی و خارجی هستید، تنها با مطالعه‌ی مطالب کوتاه زیر اطلاعاتی کلی و کاربردی در خصوص این متریال با ارزش و کاربردهای آن کسب خواهید کرد. همچنین در مورد انواع سرامیک خارجی و داخلی و ویژگی‌های این دو برای شما توضیح خواهیم داد. پس لطفاً تا پایان همراه ما باشید.

تاریخچه پیدایش سفال و سرامیک

تولید اشیاء سفالی و سرامیکی در ایران قدمتی بسیار طولانی دارد.  به‌طوری که می‌توان قدیمی‌ترین اشیاء سفالینه را به 10 هزار سال پیش نسبت داد. لازم به ذکر است که اشیاء و ظروف سفالی اولیه در سطح بسیار ابتدایی بودند. شکل نامنظم اشیاء سفالی قدیمی حاکی از آن است که در گذشته اشیاء سفالی بدون چرخ سفالگری و با دست ساخته می‌شد. حتی می‌توان گفت که این ظروف بدون پخت و لعاب تهیه شده‌اند. در گذشته اشیاء سفالی به تقلید از سبدهای بافته شده از ترکه‌ی درختان ساخته می‌شد.

در پی کاوش‌هایی که باستان‌شناسان انجام داده‌اند  تعداد فراوانی ظروف قدیمی سفالی و سرامیکی در قسمت‌های مختلفی از ایران کشف شده است. این ظروف غالباً قرمز رنگ و خمیر آنها آمیخته با پودر گیاهان است. چنین کشفیاتی حاکی از آن است که مردم ایران قدیمی‌ترین و شاید اولین کسانی هستند که با استفاده از سفال و سرامیک به ساخت اشیاء مختلف می‌پرداخته‌اند.

پس از کاوش‌های متعدد در دیگر مناطق ایران از جمله سیلک کاشان رفته رفته اشیاء سفالی و سرامیکی با اشکال منظم‌تر و رنگ و لعاب بهتر یافت شدند. این امر از پیشرفت و تحول حرفه‌ی سفالگری و اختراع چرخ‌ها و کوره سفالگری در طی سالیان گذشته خبر می‌دهد.

انواع لعاب در سفالگری

پیش از اینکه در مورد تفاوت سرامیک و سفال صحبت کنیم بد نیست در مورد مهم‌ترین مبحث در هنر سفالگری یعنی لعاب سفالگری توضیحاتی داشته باشیم. یکی از مهم‌ترین تحولاتی که در حرفه‌ی سفالگری رخ داد به کارگیری لعاب جهت پوشش‌دهی و درخشندگی اشیاء سفالینه بود. پیشینه‌ی به کارگیری لعاب در هنر سفالگری ایرانی به دوران اسلامی در ایران برمی‌گردد.

لعاب ماده‌ای سیلیکاته با حالت مایع است. این ماده در اثر دما و حرارت غلیظ شده و حالت چسبندگی به خود می‌گیرد. ترکیب شیمیایی لعاب، نوع کوره و میزان دمای آن و همچنین طریقه‌ی خنک کردن سفال بر نتیجه‌ی نهایی لعابکاری اثر می‌گذارد. به دلایل گوناگونی آثار سفالی و سرامیکی با استفاده از لعاب پوشش داده می‌شوند. برخی از این دلایل را در ادامه بیان کرده‌ایم.

• لعاب علاوه بر زیباتر نمودن رنگ اشیاء سفالی موجب شفاف شدن و درخشش بیشتر این لوازم خواهد شد.
• کاربرد لعاب باعث افزایش مقاومت لوازم  و ابزارهای سفالی و سرامیکی  می‌شود.
• یکی از خواص جالب توجه لعاب رفع ایرادات و نواقص لوازم سفالینه و سرامیکی است.
• لعاب لوازم سفالی و سرامیکی را غیرقابل نفوذ می‌کند.
• علاوه بر افزایش نفوذپذیری ظروف سفالی و سرامیکی لعاب‌دار قابل شستشو هستند. بر همین اساس می‌توان گفت لعاب از خاصیت بهداشتی نیز برخوردار است.
• از دیگر خواص و دلایل استفاده از لعاب در اشیاء سفالی و سرامیکی می‌توان به رنگ پذیری بهتر و اثبات بهتر رنگ اشاره کرد. همچنین ظروف سفالی لعاب‌دار ضد رطوبت بوده و از دوام و طول عمر بالاتری نیز برخوردار هستند.

تفاوت سرامیک و سفال داخلی و خارجی

هنر سفالگری و استفاده از سفال و سرامیک در تهیه و تولید اشیاء  مختلف یک حرفه و هنر باستانی است. به‌دلیل در دسترس بودن ابزار سفالگری و گستردگی کاربرد آن این حرفه در همه‌ی دوران‌ها و در بیشتر مناطق کره‌ی زمین مورد توجه بوده است.

همانطوری که ذکر شد تاریخچه‌ی سفالگری به هزاران سال پیش از میلاد باز می‌گردد و نمی‌توان به‌طور قطع نقطه‌ آغاز مشخصی برای شروع سفالگری مشخص نمود. مردم در مناطق مختلف کره‌ی زمین در دوره‌های مختلف زمانی به تهیه و تولید انواع سفالینه از جمله ظروف غذاخوری، کاسه، دیگ و لیوان و انواع و اقسام مجسمه‌ها و دکوراتیو‌های متنوع مشغول بوده‌اند.

درخصوص تفاوت سرامیک و سفال داخلی و خارجی نمی‌توان مورد آنچنان محسوسی را بیان نمود. ابزار و متریال مورد استفاده. یعنی چرخ‌های سفالگری و خاک رس و برخی خاک‌های ثانویه در تمام نقاط دنیا یکی است. همچنین طریقه‌ی سخت اشیاء سفالی چه در داخل و چه خارج از کشورمان مشابه است. و به طور کلی می‌توان ویژگی‌های سفال خارجی را با سفال ایرانی یکی دانست.

فرق بین سرامیک و سفال

به‌طور کلی می‌توان گفت سفال زیر مجموعه‌ی سرامیک است. در حالی که تنها ماده‌ی مورد استفاده در سفالگری خاک رُس است. اما سرامیک‌ها از مواد مختلف دیگری تشکیل می‌شوند. همچنین باید یادآور شد که موارد کاربرد سرامیک‌ها بسیار گسترده‌تر از سفال است. از سرامیک در تهیه‌ روکش دندان گرفته تا فیوزهای الکتریکی استفاده می‌شود. اما کاربرد سفال به ساخت اشیاء و ظروف سفالی محدود می‌شود.

مشخصه‌ی مهم دیگری که می‌تواند یک مورد مهم در تفاوت سرامیک و سفال قلمداد شود، نسوز بودن سرامیک است. سرامیک‌ها به دلیل خاصیت نسوز بودن طول عمر بیشتری دارند.

از دیگر موارد مهم در خصوص تفاوت سفال و سرامیک می‌توان به ترکیبی بودن خاک مورد استفاده در ظروف سرامیکی اشاره کرد. در واقع برخلاف ظروف سفالی،  خاکی که برای ظروف سرامیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد خالص نیست. سرامیک با چند ماده‌ی دیگر  از جمله کوارتز، سیلیس، کائولن و خاک استون‌ور ترکیب می‌شود.

شاید مهم‌ترین تفاوت سفال و سرامیک چسبنده بودن سفال نسبت به سرامیک است. همچنین برای شکل دادن به سفال به درجه پخت کمتری نیاز داریم. در مقابل درجه پخت مورد نیاز برای شکل دادن به سرامیک بیشتر است. از طرفی سرامیک از تنوع شکل پذیری بیشتری نسبت به سفال برخوردار است. همین امر باعث می‌شود که ظروف و اشیاء سرامیکی نسبت اشیاء و ظروف سفالی اَشکال متنوع و جذاب‌تری داشته باشند.