معرق کاری روی سفال یکی از هنرهای دستی زیبا است که با قطعات بزرگ و کوچک متریالی نظیر: چوب، کاشی، فلز و چرم صورت می گیرد. با استفاده از این قطعات و چیدمان آنها در کنار یکدیگر تابلوها، ظروف، مجسمه، گلدان و وسایل تزئینی منحصر به فردی خلق می شود. این آثار هنری جذاب طرفداران بسیاری دارد و توسط هنرمندان خوش ذوقی طراحی می شوند. معرق کاری روی ظروف و تابلوهای سفالی با استفاده از کاشی های شکسته امری جالب و کم هزینه است؛ به طوری که مورد استقبال اغلب مردم قرار می گیرد.
چنانچه شما هم علاقمند به معرق کاری روی سفال هستید ادامه این مطلب را بخوانید تا معرق کاری روی سفال را بیاموزید.
آنچه می خوانید:
آموزش مراحل معرق کاری روی سفال
جهت انجام هنر زیبای معرق کاری روی سفال در ابتدا باید لوازم و تجهیزات مورد نیاز را تهیه کرده و سپس به خلق اثر هنری بپردازید.
وسایل مورد نیاز جهت معرق کاری با قطعات کاشی روی سفال
هنر زیبای معرق کاری روی سفال با استفاده از وسایل و تجهیزات مختلفی انجام می شود. در این بخش به لوازم مورد نیاز این هنر جذاب می پردازیم.
- ظرف، گلدان، کوزه یا تابلوی سفالی جهت انجام معرق کاری تهیه کنید. ظرف پایه برای معرق کاری بهتر است بدون لعاب باشد تا قطعات کاشی به راحتی روی آن محکم شود.
- پس از انتخاب پایه کار، نوبت به قطعات کاشی می رسد. کاشی های شکسته بدون استفاده برای صرفه جویی در کار گزینه مناسبی به شمار می روند؛ ولی خرید کاشی های رنگارنگ و زیبا نیز انتخاب خوبی هستند. تنوع رنگ و نقش در کیفیت سازه ایجاد شده نقش موثری دارند.
- چسب پرقدرتی مانند: چسب چوب یا چسب مخصوص کاشی جهت چسباندن قطعات کاشی به ظرف مورد نظر تهیه کنید. (چسب چوب به دلیل بی رنگ بودن در انتهای کار یک گزینه خوب جهت تهیه آثار هنری محسوب می شود.)
- سنباده و انبر نیز برای انجام کار نیاز است.
مراحل معرق کاری با کاشی روی سفال
جهت معرق کاری روی سفال باید مراحل زیر را به ترتیب انجام دهید.
در ابتدا سطح سازه سفالی که به عنوان پایه انتخاب کرده اید را به طور کامل سنباده بزنید؛ تا قطعات کاشی روی آن محکم شود. قطعات مذکور روی سطح کاملا صاف و صیقلی به خوبی می چسبند. (پس از سنباده زدن حتما سطح سازه سفالی را تمیز کنید تا گرد و خاک مانع چسبیدن قطعات نشود.) در مرحله بعدی کاشی های رنگی مورد نظر را درون پارچه ای قرار داده و با چکش آنها را به قطعات ریز تبدیل کنید. در ادامه کار می توانید با استفاده از انبر قطعات را به سایزهای مورد نظر خود درآورید.
قطعات کاشی با سایزهای مختلف موجب زیبایی هنر معرق کاری روی سفال می شود و نیازی به برش زدن هم اندازه آنها نیست. قبل از چسباندن کاشی ها می توانید طرح مورد نظر خود را با ماژیک روی سفال طراحی کنید و سپس آنها را با کمک چسب بچسبانید. دقت کنید که قطعات کاشی باید بدون فاصله چسبانده شوند. (البته برخی از هنرمندان جهت زیبایی بیشتر قطعات را با فاصله 2 تا 5 میلی متری از یکدیگر می چسبانند.) جهت خشک شدن چسب و ظرافت کار به مدت 24 ساعت مکث کنید. در مرحله بعدی باید بندکشی صورت گیرد که در بخش بعدی به آن می پردازیم.
بندکشی قطعات کاشی
بندکشی در معرق کاری روی سفال یک اقدام مناسب جهت افزایش زیبایی و ظرافت کار است. بندکشی به دو صورت انجام می شود. در یک روش از دوغاب و در روش دیگر از بتونه استفاده می شود.
- در روش بندکشی از دوغاب سیمان استفاده می شود. دوغاب سیمان در میان فضاهای خالی بین قطعات کاشی قرار می گیرد و این امر موجب ظرافت و استحکام کار می شود. دوغاب از پودر سنگ، سیمان سفید و آب تشکیل می شود. جهت تهیه دوغاب در ابتدا پودر سنگ و سیمان سفید را مخلوط کرده و سپس به آن مقداری آب بیفزایید. مخلوط به دست آمده را هم زده تا به غلظت مورد نظر برسد. دوغاب را روی قطعات ریخته تا در بین فواصل کاشی قرار گیرد.
پس از گذشت چند ساعت و خشک شدن دوغاب توسط پارچه ای نم دار، سطح کاشی ها را پاک کنید. به این ترتیب قطعات کاشی زیبا و مستحکم می شوند. - در روش استفاده از بتونه مقداری مل را با آب ترکیب کرده و سپس هم بزنید. پس از به دست آمدن مخلوط مناسب، آن را در فضای مابین قطعات کاشی قرار دهید.
لازم به ذکر است که برخی از هنرمندان جهت افزایش زیبایی معرق کاری از برخی از رنگ های مخصوص مثل آکریلیک نیز در تهیه دوغاب استفاده می کنند. رنگ های متضاد با رنگ کاشی یا هماهنگ با آن جذابیت خاصی به اثر هنری می دهد.
مرحله پایانی معرق کاری روی سفال با قطعات کاشی
در مرحله آخر معرق کاری روی سفال و پس از بند کشی باید به مدت 24 تا 48 ساعت اثر هنری را در هوای آزاد قرار دهید. به این ترتیب قطعات کاملا ثابت شده و دوام مناسبی به دست می آورند. (در انتهای معرق کاری و پس از خشک شدن دوغاب در صورت تمایل می توانید از روغن جلا جهت براق شدن کار استفاده کنید.) در معرق کاری همانند بسیاری از کارهای هنری، خلاقیت حرف اول را می زند. هنرمند باید در عین بی نظمی قطعات، یک هماهنگی جذاب و منحصر به فرد خلق کند.
معرق کاری روی سفال با چرم
معرق کاری روی سفال با چرم نیز صورت می گیرد. مراحل معرق کاری با چرم نیز همانند کاشی است. در این نوع از برش های چرم به جای قطعات کاشی استفاده می شود. چرم طبیعی نظیر: چرم گاوی، بزی و اشبالت برای خلق این آثار هنری به کار می رود. چرم را مطابق نقوش سنتی ایرانی مانند: اسلیمی، گل و مرغ، ختایی و بته جقه برش می دهند و با چسب روی ظرف یا تابلو می چسبانند. جهت تزئین کار از تریشه های چرم (برش های نازک از چرم) و نخ استفاده می شود.
برخی از هنرمندان برای جذابیت بیشتر معرق کاری روی سفال با چرم، نقطه های ریزی با رنگ های طلایی مخصوص در اطراف چرم های یک تکه ایجاد می کنند. ظروف و گلدان های سفالی پخته شده در کوره سفالگری با قطعات زیبای کاشی و چرم تبدیل به آثاری ماندگار و منحصر به فرد می شوند.
