سفالگری به عنوان یکی از قدیمی‌ترین هنرها و صنایع دستی بشر دارای پیشینه‌ای بسیار غنی و طولانی است. این عرصه نیز همانند سایر شاخه‌های هنری، با توجه به اقتضای زمانه و با ورود فناوری‌های نوین در عصر مدرن به طور تدریجی تکامل یافت، با پیشرفتهای نوین سازگار شد و شکل‌های پیچیده‌تری به خود گرفت، به نحوی که حتی در دنیای مدرن امروز نیز همچنان از آن به عنوان یکی از مهم‌ترین شاخه‌های هنرهای دستی و تجسمی یاد می‌شود. به یقین می‌توان گفت که با ظهور فناوری‌های پیشرفتهای در عصر مدرنیته مانند پرینت سه‌بعدی و هوش مصنوعی، هنر سفالگری نیز تحولات بسیاری را تجربه کرده است. فناوری‌های یاد شده نه تنها ابزارهای کاربردی جدیدی را به منظور خلق ساختارهای منحصر به فرد و پیچیده نیز در اختیار هنرمندان و طراحان گذاشته‌اند، بلکه میزان سرعت و دقت در فرآیند تولید را به طور شگرفی افزایش داده‌اند.
از این رو، در این مقاله به منظور بررسی دقیق‌تر آثار فناوری‌های نوین بر پیشرفت صنعت سفال، به کاربرد پرینت سه‌بعدی در افزایش بهره‌وری تولیدات در صنعت سفال و همچنین نقش هوش مصنوعی در طراحی قطعات سفالی خواهیم پرداخت.
آنچه می خوانید:
کاربرد پرینترهای سه‌بعدی در صنعت سفال
پرینت سه‌بعدی یکی از فناوری‌هایی است که به سرعت در صنایع مختلف جای خود را باز کرده و سفالگری نیز از این قاعده مستثنی نیست. استفاده از چاپگرهای سه‌بعدی این امکان را به هنرمندان می‌دهد تا طرح‌های غیرمعمول و پیچیده‌ای را که قبلاً با استفاده از روش‌های سنتی قابل اجرا نبودند، به راحتی اجرا کنند. به این صورت که در ابتدا یک مدل دیجیتالی از شیء مورد نظر تهیه می‌شود و سپس از طریق دستگاه پرینتر سه‌بعدی، ماده اولیه (خاک رس) لایه‌به‌لایه روی هم قرار می‌گیرد تا شکل نهایی حاصل شود. این روش به دلیل دقت بالا و انعطاف‌پذیری در طراحی به سرعت مورد توجه سفالگران و طراحان قرار گرفته است. پرینت سه‌بعدی این امکان را فراهم می‌کند که شکل‌هایی بسیار ظریف، پیچیده و با جزئیات فراوان ایجاد شود که به هیچ عنوان در گذشته و با استفاده از روش‌های مرسوم سنتی سفالگری، تولید آنها با این حد از دقت و ظرافت ممکن نبود.
چاپگرهای 3 بعدی سه مزیت عمده برای سفالگران فراهم می‌کنند که عبارتند از:
- شخصی‌سازی سفارش‌ها: این فناوری به طراحان امکان می‌دهد تا بدون نیاز به قالب‌های از پیش‌تعیین شده و خاص، هر طرح جدیدی را نیز به سرعت و بدون محدودیت خاصی ایجاد کنند و اصطلاحا سفارش‌ها را برای برای مشتریان خود شخصی‌سازی کنند.
- صرفه‌جویی در زمان و افزایش بهره‌وری در تولید: استفاده از چاپگر سه‌بعدی نسبت به روش‌های مرسوم سنتی، منجر به کاهش زمان تولید سفالینه‌ها و متعاقبا افزایش سرعت تولید آنها می‌گردد که زمینه‌ساز تولیدات انبوده و افزایش بهره‌وری تولید خواهد بود.
- افزایش کیفیت تولید قطعات: تکنیک چاپ سه‌بعدی می‌تواند با دقتی میکرومتری، حتی جزئیات بسیار ریز را نیز با کیفیتی بسیار بالا به تصویر بکشد.
- صرفه‌جویی در مواد مورد استفاده: در روش‌های سنتی معمول گاهی ممکن است مقداری از مصالح مورد استفاده در فرآیند تولید هدر رود، حال آنکه در فرآیند استفاده از چاپگرهای سه‌بعدی شاهد هدررفت مواد مصرفی نخواهیم بود و صرفا به میزان مقدار دقیق مواد مورد نیاز استفاده می‌شود.
کاربرد هوش مصنوعی در طراحی سفال
هوش مصنوعی نیز به عنوان یکی دیگر از سردمداران فناوری‌های نوین مورد استفاده در عرصه سفالگری، به طور چشمگیری در فرآیند طراحی و خلق آثار هنری تأثیرگذار بوده و مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. استفاده از توانایی‌های ویژه و منحصر به فرد الگوریتم‌های هوش مصنوعی نظیر توانایی یادگیری، درک و منطق تجزیه و تحلیل اطلاعات و خلق خروجی‌های جدید مبتنی بر آنها، به طراحان امکان می‌دهد تا از مدل‌های پیچیده ریاضی و الگوهای هوش مصنوعی برای خلق طرح‌هایی جدید و منحصر به فرد برای سفالینه‌های خود استفاده کنند.
از جمله امکان‌هایی که هوش مصنوعی به منظور طراحی سفالینه‌ها در اختیار سفالگران و طراحان قرار می‌دهد؛ می‌توان موارد زیر را برشمرد:
- ارائه طرح‌ها و الگوهای تکرار شونده مبتنی بر منطق الگوریتمی: یکی از کاربردهای هوش مصنوعی در سفالگری، طراحی الگوریتمی است. به این معنا که در این روش، الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای ایجاد الگوهای تکرارشونده و پیچیده مورد استفاده قرار می‌گیرند. این الگوها می‌توانند بر اساس داده‌های موجود در حافظه ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی موجود، به صورت خودکار توسط این سیستم‌ها تولید شوند و یا می‌توان با وارد نمودن داده‌های خاصی که طراح به آن وارد می‌کند مدل هوش مصنوعی را به گونه‌ای خاص آموزش داد تا خروجی نهایی حاصل از مدل خلاق هوش مصنوعی، به چارچوب ذهنی کلی مدنظر طراح نزدیکتر شود.
- کاربری آسان برای شخصی‌سازی طرح ها: امروزه کاربری آسان بسیاری از ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی موجب کاربرپسند بودن این‌گونه ابزارها و فراگیرتر شدن استفاده از آنها در میان طیف‌های متنوعی از کاربران شده است. همچنین استفاده از هوش مصنوعی این امکان را در اختیار طراحان و مشتریان قرار می‌دهد که تجربه‌ای کاملا شخصی‌سازی شده داشته باشند. به این معنا که مشتریان می‌توانند به کمک برنامه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، طرح‌های سفالینه‌های خود را شخصا نیز را طراحی کنند. به عنوان مثال، می‌توانند رنگ‌ها، الگوها و حتی اشکال خاصی را گزینش کنند و ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی با تلفیق این موارد، آن را به طرح نهایی تبدیل کنند و طرح خروجی موردانتظار را پیش از ساخت به کاربر ارائه دهند.
- بهینه نمودن فرآیند تولید: یکی دیگر از بزرگترین قدم‌ها در عرصه کاربردهای هوش مصنوعی در صنعت سفال، بهینه‌سازی فرآیند تولید است. البته لازم به ذکر است که پیشرفت‌ها در این زمینه کماکان ادامه دارد، چرا که هنوز هم بسیاری از مراحل فرآیند تولید و نظارت بر آن با بهره‌گیری از نیروهای انسانی انجام می‌شود و در این بخش همچنان تلاش‌های پژوهشگران به منظور ارتقای سطح مکانیزاسیون هر چه بیشتر فرآیندها و هوشمندسازی آن به منظور کاهش دخالت مستقیم انسان در این فرآیند ادامه دارد تا خطای انسانی در طی این فرآیند به حداقل برسد. البته با این وجود اگرچه نیاز به دخالت نیروی انسانی کاهش می‌یابد اما باز هم در نهایت نیاز به نظارت انسانی جهت بررسی نمودن کنترل کیفیت و صحت عملکرد سیستم‌های هوشمند وجود خواهد داشت. با این وجود نمیتوان کتمان کرد که هوشمندسازی هرچه بیشتر این فرآیند، در نهایت منجر به شناسایی بهتر چالش‌ها و مشکلات به منظور رفع نواقص احتمالی در فرآیند تولید و در نتیجه افزایش بهره‌وری تولیدات خواهد شد.
در نهایت باید به این نکته توجه داشت که ورود فناوری‌های پیشرفته به صنعت سفال تنها به تحولات هنری در این عرصه محدود نمی‌شود. این فناوری‌ها تأثیرات گسترده‌تری نیز بر توسعه اقتصادی و همچنین جامعه دارند.
دیدیم که استفاده از چاپگرهای سه‌بعدی و هوش مصنوعی در حیطه سفالگری، علاوه بر ارتقا کیفیت قطعات تولیدی به کاهش هزینه‌های تولید و افزایش سرعت تولید کمک می‌کند. این امر می‌تواند باعث شود سفالگران کوچک‌تر نیز بتوانند با افزایش بهره‌وری در کیفیت و تعداد تولیدات خود، تجارت خود را توسعه داده و در عرصه‌ها و بازارهای بزرگتری توان رقابت داشته باشند. هرچند در حال حاضر استفاده از فناوری‌های نوین کماکان در حال توسعه است، با این وجود بدون تردید در صورت گسترش و عمومیت یافتن کاربرد این ابزارها در میان علاقمندان به سفالگری، راه برای ارائه کارهای باکیفیت‌‌های بسیار بالا هموارتر از هر زمانی خواهد شد.
